Alýumin garyndysy näme?
Alýumin garyndysy, häsiýetlerini ýokarlandyrmak, ilkinji nobatda güýjüni ýokarlandyrmak üçin arassa alýumine beýleki elementler goşulýan himiki düzümdir. Bu beýleki elementlere demir, kremniý, mis, magniý, marganes we sink degişlidir, birleşýän agramda erginleriň 15 göterimini emele getirip biler. Garyndylara dört sanly san berilýär, onda birinji san esasy garyndy elementleri bilen häsiýetlendirilýän umumy synpy ýa-da seriýany kesgitleýär.
Arassa alýumin
1xxx seriýa
1xxx seriýaly garyndylar alýumin 99 göterim ýa-da has ýokary arassalykdan durýar. Bu seriýa ajaýyp poslama garşylygy, ajaýyp işleýşi, şeýle hem ýokary ýylylyk we elektrik geçirijiligi bar. Şonuň üçin 1xxx seriýasy adatça geçiriş ýa-da elektrik setleri üçin ulanylýar. Bu seriýadaky umumy garyndy bellikleri 1350, elektrik goşundylary we 1100, azyk gaplaýyş gaplary üçin.
Atylylyk bilen bejermek erginleri
Käbir erginler ergini ýylylyk bilen bejermek, soň bolsa söndürmek ýa-da çalt sowatmak arkaly güýçlendirilýär. Atylylyk bilen bejermek gaty, garyndy metal alýar we belli bir nokada gyzdyrýar. Solýut diýlip atlandyrylýan garyndy elementleri, alýumin bilen gaty erginde goýup, birmeňzeş paýlanýar. Soňra metal öçürilýär ýa-da çalt sowadylýar, bu ýerdäki ergin atomlary doňdurýar. Netijede ergin atomlary inçe paýlanan çökgünlige birleşýär. Bu, tebigy garrylyk diýilýän otag temperaturasynda ýa-da emeli garramak diýilýän pes temperaturaly peçde ýüze çykýar.
2xxx seriýa
2xxx seriýasynda mis birleşdiriji element hökmünde ulanylýar we ergini ýylylyk bilen bejermek arkaly ep-esli güýçlendirilip bilner. Bu erginler ýokary güýç we berkligiň gowy kombinasiýasyna eýedir, ýöne beýleki alýumin erginleri ýaly atmosfera poslama garşylyk derejesi ýok. Şonuň üçin bu erginler adatça şeýle täsirler üçin boýalýar ýa-da örtülýär. Adatça poslama garşy durmak üçin ýokary arassa garyndy ýa-da 6xxx seriýaly garyndy bilen örtülendir. Garyndy 2024, belki-de iň meşhur uçar garyndysydyr.
6xxx seriýa
6xxx seriýasy köptaraply, ýylylygy bejerip bilýän, ýokary görnüşli, kebşirlenýän we ajaýyp poslama garşylygy bilen birleşdirilen ortaça ýokary güýçlidir. Bu seriýadaky erginler, garyndynyň içinde magniý silisidini emele getirmek üçin kremniý we magniý bar. 6xxx seriýadaky ekstruziýa önümleri binagärlik we gurluş goşundylary üçin ilkinji saýlawdyr. Garyndy 6061 bu seriýada iň köp ulanylýan garyndydyr we köplenç ýük awtoulaglarynda we deňiz çarçuwalarynda ulanylýar. Mundan başga-da, käbir telefon gaby 6xxx seriýaly garyndydan ýasaldy.
7xxx seriýa
Sink bu seriýa üçin esasy garyndy serişdesidir we magniý az mukdarda goşulanda, netijäni ýylylyk bilen bejermek, gaty güýçli ergin bolýar. Mis we hrom ýaly beýleki elementlere hem az mukdarda goşulyp bilner. Iň köp ýaýran garyndylar uçar pudagynda giňden ulanylýan 7050 we 7075-dir.
Atylylyk bilen bejerilmedik erginler
Heatylylyk bilen bejerilmedik erginler sowuk işlemek arkaly güýçlendirilýär. Sowuk işlemek togalanmak ýa-da ýasamak usullary wagtynda ýüze çykýar we metalyň has güýçlendirilmegi üçin “işlemek” hereketidir. Mysal üçin, alýuminini has inçe ölçeglere öwrüp, güýçlenýär. Sebäbi sowuk işlemek, atomlaryň biri-birine görä hereketini bökdeýän gurluşda boş ýerleri we boş ýerleri döredýär. Bu metalyň berkligini ýokarlandyrýar. Magniý ýaly garyndy elementleri bu täsiri güýçlendirýär, netijede has ýokary güýç döredýär.
3xxx seriýa
Marganes, bu seriýadaky esasy garyndy elementidir, köplenç az mukdarda magnezium goşulýar. Şeýle-de bolsa, alýuminine marganesiň diňe çäkli göterimi goşulyp bilner. 3003 umumy maksat üçin meşhur garyndy, sebäbi ortaça güýji we oňat işleýşi bar we ýylylyk çalşyjy enjamlar we nahar gap-gaçlary ýaly programmalarda ulanylyp bilner. Alýumin 3004 we onuň üýtgemeleri alýumin içgileriniň gaplarynda ulanylýar.
4xxx seriýa
4xxx seriýaly erginler kremniý bilen birleşdirilip, alýuminiň ereýän nokadyny peseltmek üçin ýeterlik mukdarda goşup bolýar. Şol sebäpli 4xxx seriýasy aşaky eriş nokady zerur bolan ajaýyp kebşirleýiş simini we ýanýan erginleri öndürýär. Garyndy 4043, gurluş we awtoulag goşundylary üçin 6xxx seriýaly erginleri kebşirlemek üçin iň köp ulanylýan doldurgyç erginlerinden biridir.
5xxx seriýa
Magniý 5xxx seriýadaky esasy garyndy serişdesidir we alýumin üçin iň täsirli we giňden ulanylýan garyndy elementlerinden biridir. Bu seriýadaky erginler orta we ýokary güýç aýratynlyklaryna, şeýle hem gowy kebşirleme we deňiz gurşawynda poslama garşylygy bar. Şol sebäpli alýumin-magniý erginleri gurluşykda we gurluşykda, ammarlarda, basyş gämilerinde we deňiz önümlerinde giňden ulanylýar. Adaty garyndy goşundylaryna mysallar: elektronikada 5052, deňiz goşundylarynda 5083, binagärlik amaly üçin anodlaşdyrylan 5005 list we 5182 alýumin içgisini ýapyp biler.
